مقدمه
آنچه تحت عنوان جامعه شناسی دین شناخته و در زمره ادبیات انحصاری آن پذیرفته شده است، چیزی نیست جز بحثهایی در اصراف چهار محور اصلی موضوع-شناسی، روششناسی، نظریه پردازی و بررسی مسائل ناشی از مواجهات میان دین و جامعه. جامعه با تعریف خاصی که از موضوع میدهد و روشهای کشف و ارزیابی ویژه و مساله شناسی خاص خود، از دیگر رشتههای دین پژوهی متمایز میگردد و جایگاه مستقلی را میان آنها احراز مینماید. به همین نحو جامعه شناسی دین با مسائلی که دین برای آن رقم میزند قلمرو خاصی را ذیل جامعهشناسی و در کنار دیگر شاخه های دیگر شاخههای آن پدید میآورد.
تحولات جامعه شناسی دین در اطراف موضوع خویش آن را به جانب بحثهای مطرح درباره منشا دین و ریشه دینداری میکشاند و به سوی مجادلات از پیش موجود بر سر تعریف دین جلب می-کند و برای تعمیق بحث ناگزیر به سراغ دیگر رشته ای دین پژوهی میبرد و با ادبیات و مکتوبات غیرجامعه شناسانه قرین میسازد. گونهشناسی به مصابه سنت رایج در علم و به عنوان راهکاری برای غلبه بر تکثر و تنوع موجود در مصادیق شناخته شده دین، جامعهشناسی دین را همچون دیگر شاخه های هم عرض، به تامل در انواع دین فرا میخواند. با این وجود آنچه برای جامعه شناسی موضوعیت دارد، صورت تجلی یافته دین است در حیات اجتماعی انسانها. لذا به تعبیر برخی، گام نخست آن نه با دین که با تامل در اطراف دینداری است که برداشته میشود. در هر صورت چه بدین سبب و از این طریق و چه از پس مباحث مطرح در اطراف دین به مثابه موضوع، سر فصل تعملات بعدی جامعه شناسان دین، دینداری است.
بحثهای پیشین اگر جامعه شناسی دین را به فلسفه دین، مردمشناسی دین و تاریخ ادیان نزدیک میساخت، تامل در دینداری به مثابه متغییری فردی آن را با روانشناسی دین قرین میسازد. با این وجود جامعه شناسی دین در هیچ یک از فصول مشترک، در همان سطح مالوف باقی نمیماند. مطالعه پیرامون میزان، انواع و تغییرات دینداری و مدلها و چارچوبهای سنجش آن، از عناوین مشترک و موضوعات مورد علاقه جامعه شناسان و روانشناسان دین است.
با حصول کیفیات نسبی در موضوع شناسی و به انجام رسیدن بحثهای فوق، نوبت به روششناسی و آشنایی با انواع روش تحقیق در جامعه شناسی دین میرسد. اگرچه مرزبندیهای مشخصی از این حیث میان جامعه شناسی و دیگر رشتههای دین پژوهی وجود دارد؛ لیکن نه چندان قاطع که هیچ اخذ و اقتباسی میانشان برقرار نگردد؛ خصوصا در ادوار اخیر که از نقار و جداییها کاسته و بر اعتماد و همکاریهای میان رشته ای افزوده گشته است.
دین
رهیافتهای نظری به دین در تمام مباحث پیش گفته حضور و آثار خود را داشته اند و رویکردهای متفاوتی را در هر یک از فصول جامعهشناسی دین پدید آوردهاند؛ با این حال بررسی دستگاهمند و جامع آنها در یک نگاه مقایسهای، جامعه شناسی دین را ملزم می سازد تا فصل مستقل و مشبعی را به آن اختصاص دهد. مرور نظریهها و تبیینهای مختلف از دین، مهمترین و شاخصترین بحثی است که جامعه شناسی دین را با تمام تحولاتش مجددا با عقبه آن در جامعهشناسی کلاسیک مرتبط میسازد و مایه های نظری آن را تقویت مینماید.
جامعه شناسی دین پس از عبور از فرازهای بلندی چون موضوع شناسی و روش شناسی و مرور تفصیلی بر ادبیات نظری جامعهشناسان درباره دین، آمادگی آن را پیدا میکند تا به دل مسائل برخاسته از تعامل میان دین و جامعه در سطح ساختاری، نهادی، گروه ها و کنشگران اجتماعی بزند. آن تعملات سه گانه در واقع راهی است به سوی جامعهشناس دین شدن؛ در حالی که ورود به عرصه مسائل بابی را می گاشد درباره جامعه شناسی کردن درباره دین که لابد غرض نهایی تمامی این تلاشها است. دامنه مسائل مورد توجه جامعه شناسی دین بسیار وسیع است و متنوع و با پدیدههایی در سطح خرد و کلان و میانه و موقعیتهای متحول و ایستا در گسترههای محلی و ملی و جهانی درگیر میشود. (شجاعی زند، 1388، 7- 9)
تعاریف دین
کارل مارکس
دین، خودآگاهی و خوداحساسی انسانی است که هنوز خود را نیافته است یا مجددا گم کرده است.
دین، خورشید موهومی است که تا زمانی انسان، گرد خویش نمیچرخد، گرد آن میچرخد.
انسان موجودی انتزاعی بنشسته در خارج از جهان نیست؛ انسان، جهان انسان، دولت و جامعه است و همین دولت و جامعه دین را پدید آوردهاند؛ یک آگاهی وارونه جهانی را در یک جهان وارونه. دین نظریه عمومی چنین جهانی است.
انسان دین را میسازد؛ دین انسان را نمیسازد.
برای دانلود کل مطلب به لینک زیر مراجعه کنید.
نام فایل | حجم فایل |
---|---|
jameeshenasie-din-20pp_203794_2958.zip | 61.5k |
مقدمه آنچه تحت عنوان جامعه شناسی دین شناخته و در زمره ادبیات انحصاری آن پذیرفته شده است، چیزی نیست جز بحثهایی در اصراف چهار محور اصلی موضوع-شناسی، روششناسی، نظریه پردازی و بررسی مسائل ناشی از مواجهات میان دین و جامعه. جامعه با تعریف خاصی که از موضوع میدهد و روشهای کشف و ارزیابی ویژه و مساله شناسی خاص خود، از دیگر رشتههای دین پژوهی متمایز میگردد و جایگاه مست ...
مقدمه عرصه حکومت و سیاست نیز همچون بسیاری از جنبه های دیگر جوامع معاصر، دستخوش تغییرات بزرگی است. حکومت به معنای به اجرا گذاشتن خط مشیها، تصمیمها و امور دولتی از سوی متصدیان دستگاه سیاسی است. سیاست به معنای ابزراها و روشهای استفاده از قدرت برای اثرگذاری بر محدوده و محتوای فعالیتهای سیاسی است. حوزه امر سیاسی ممکن است. گسترهای ورای حوزه نهادهای دولتی داشته باشد. مطالعه قد ...
مقدمه جنگ بی تردید شگفتانگیزترین پدیده اجتماعی است. اگر جامعه شناسی آنگونه که دورکیم گفته است بیان تاریخ به صورتی دیگر باشد، میتوان گفت که جنگ آفریننده تاریخ است. در واقع تاریخ صرفا با شرح کشمکشهای مسلحانه آغاز شده و بعید است که این پدیده زمانی کاملا از میان برود؛ زیرا جنگها به هر حال مشخصترین مبادی تاریخ و در عین حال مرزهایی هستند که مراحل مهم حوادث را از یکدیگ ...
مقدمه اولین هسته شهر در مکان ملاقات قبایل و اقوام برای اجرای بعضی از مراسم و شعایر و یا بازگشت به همان قبرستانها شکل میگیرد. بعضی از این آثار در دوره کهنهسنگی دیده میشود، اما در این دوره هنوز زمینه مساعد برای رشد شهر پدید نیامده است. در دوره کهنهسنگی انسان مشغول شکار و جمع آوری خوراک است در نتیجه از یک طرف به زمینهای وسیع نیاز دارد و از طرف دیگر شانس و حادثه نقش مهمی در ت ...
مقدمه خانواده یکی از ارجمندترین نهادهای انسانی است که از همان بدو پیدایش همراه با تغییرات شئون مختلف بشر، دگرگونی یافته است. خانواده شالوده حیات اجتماعی محسوب میگردد و گذشته از وظیفه فرزندآوری و پرورش کودک که موجب استمرار و بقای نوع بشر میگردد و وظایف متعدد دیگری از قبیل: فعالیتهای اقتصادی، آموزش و پرورش و اجتماعی کردن فرد را نیز بر عهده دارد. خانواده واسطهای است که قبل ...
ارتباط جامعه شناسی با سایر علوم مقدمه بر حسب عرف و عادت، علوم را به دو شاخه عمده تقسیم میکنند: علوم طبیعی و علوم اجتماعی. علوم طبیعی مربوط به مطالعه پدیده های طبیعی است و علوم اجتماعی عرصه وسیع رفتارهای انسانی را مطالعه میکند. جامعهشناسی یکی از علوم اجتماعی است. دیگر علوم اجتماعی عبارتند از: روانشانسی(که مطالعه رفتارهای فردی است) روانشناسی اجتماعی (که مطالعه روا ...
مقدمه واژه جامعه شناسی از ابداعات آگوست کنت (1798 – 1857 م) فیلسوف فرانسوی نیمه اول قرن نوزدهم است. آگوست کنت برای نامیدن اصطلاح جامعه شناسی ابتدا فیزیک اجتماعی را به کار برد. اما چون آدلف کتله، ریاضیدان بلژیکی و پایه گذار علم آمار در سال 1835 میلادی، کتاب آمار خود را به نام "فیزیک اجتماعی" منتشر کرد. او برای احتراز از هر گونه مشابهت با نام کتله، در سال 1839 واژه "سوسی ...
نظریه های جامعه شناسی مقدمه ارزیابی دیدگاههای نظری در جامعه شناسی، کاری سترگ و پرچالش است. بحث و جدل های نظری، بنابه تعریف، انتزاعیتر از مناقشه هایی است که محتوای تجربی بیشتری دارند. این واقعیت که هیچ موضع نظری واحدی بر کل جامعه شناسی سیطره ندارد، شاید نشانه ضعف و سستی این رشته به حساب بیاید. اما ابدا چنین نیست. برعکس کشمکش میان نظریهها و رهیافتهای نظری رقیب، ج ...
روشهای تحقیق در جامعه شناسی مقدمه جامعه شناسی مانند دیگر علوم در تحقیقات خود از روش علمی پیروی میکند. روش علمی مبتنی بر مشاهده، آزمایش و تجربه است. محقق ابتدا از طریق مشاهده و آگاهی از تجربه مقدماتی پس از آنکه متوجه مسالهای شد، فرضیه ای طرح میکند و برای اثبات یا رد آن فرضیه به تحقیق و تجربه وسیع می ...
42 صفحه تغییرات اجتماعی مقدمه تلاش برای فهم تغییر و پویایی نظامهای اجتماعی همواره مطلوب نظر جامعه شناسان بوده و پیوسته در کانون توجه آنها قرار داشته است. آنها بر این بآورند که تغییر موجب تنوع و پایداری اجتماعی میگردد. استدلال آنها بر این است که اثر تغییر اجتماعی ارزشها، هنجارها، افکار، نهادها و سازمانهای جدیدی شکل ...